شیوع و اثرات آفات چوبخوار خرما در نخلستان ها استان و احصاء راهکارهای مدیریت بحران ناشی از آفات مذکور
جناب آقای موسوی - رئیس کمیته خرمای کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق بازرگانی اهواز:
ایشان به اثرات مخاطرات طبیعی و سایر عوامل مؤثر در شیوع آفات چوبخوار درخت خرما اشاره کرد و اظهارداشت: این آفت به عنوان یکی از خطرناکترین آفات برای خرما معرفی شده است؛ بطوری که از آن به‌عنوان سرطان خرما یاد میگردد و تاکنون ۳۵ کشور خرماخیز دنیا تحت تأثیر آن قرار گرفته است.
موسوی به برنامه ریزی‌های جدی و کاربردی برخی از کشورها دنیا برای مقابله با این آفت اشاره‌کرد و گفت: از جمله این کشورها، امارات متحده عربی است که مقابله با آفات چوبخوار را در قالب برنامه ای ۲۰ ساله در دستور کار خود قرار داده است.
وی ادامه داد: ظاهر شکلی این آفت بصورت سوسک می باشد که سه نوع را شامل میگردد و خطرناکترین آنها سوسک حنایی و سپس سوسک شاخک بلند است که اغلب به تنه درخت خرما، دانه گرده و میوه (در انبار) حمله می‌کنند.
رئیس کمیته خرمای کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق بازرگانی اهواز تصریح کرد: متأسفانه این آفت هم‌اکنون در نخلستان‌های استان خوزستان مشاهده و خسارت‌هایی را نیز در پی داشته است.
وی با بیان اینکه وجود این آفت در استان خوزستان به بخش گیاه پزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز گزارش شده است بیان داشت: برخی بررسی‌ها نشان می دهد نخلستان های مختلفی در استان تحت تأثیر آفات چوبخوار قرار گرفته اند.
موسوی با اشاره به اینکه درخت نخل در خوزستان بطور کلی به ۲ نوع " فونیکس" و "واشنگتن" تقسیم می شود افزود: بررسی‌های حاکی از ابتلای هر دو نوع این درختان به آفات چوبخوار است.
ایشان ضمن اشاره به اقدامات استان بوشهر جهت مقابله با این آفت اظهار داشت: انتقال تجربیات جهت مقابله با این بحران امری ضروری است.
وی یادآورشد: تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که نخلستان هایی در کشور عراق به ویژه استان بصره با این آفات مواجه هستند که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در راستای کاهش اثرات مخرب آن اقدامات و همکاری های مشترکی با این کشور داشته است.
رئیس کمیته خرمای کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق بازرگانی اهواز با تأکید بر اینکه مقابله با آفات چوبخوار در استان خوزستان مستلزم بسیج عمومی دستگاههای متولی می‌باشد بیان داشت: ضروریست مقابله با این پدیده از سوی مدیریت ارشد استان با جدیت دنبال شود.
وی پایش میزان گسترش آلودگی، برآورد حجم خسارات، شناسایی باغات و نخلستان‌های آلوده را ضروری عنوان‌کرد و افزود: در کنار برگزاری کلاس‌های آموزشی به نخلداران می‌بایست در قالب برنامه‌ای جامع به پیشگیری و مبارزه با این آفت پرداخته شود.
موسوی یادآورشد: با توجه به شرایط موجود، انتظار می‌رود دولت با اختصاص تسهیلات بلاعوض و یا کم‌بهره به حمایت از نخلداران جهت مقابله با آفات چوبخوار درخت خرما بپردازد تا حجم خسارات ناشی از گسترش این آفات کاهش یابد.
ایشان هرس نخل خرما را یکی از موارد مهم در کنترل این آفت دانست و افزود: همچنین انجام حذف دم‌برگ‌های خشک (هر سه یا چهار سال یکبار) ضروری است؛ بخش زیادی از نخلداران به اهمیت این اقدام آگاه نبوده اند و حذف دم‌برگ‌های خشک را به موقع انجام نمی‌دهند.
رئیس کمیته خرمای کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق بازرگانی اهواز یادآورشد: در صورتی که دم برگ‌ها و لیف خشک شده درخت همچنان در نخل باقی بمانند امکان تجمع و نفوذ آفات به تنه را بیش از پیش فراهم می‌آورد؛ ارتباط مستقیمی بین عارضه خشکیدگی برگ درخت خرما و ابتلای نخل به آفات چوبخوار وجود دارد.
موسوی همچنین یکی دیگر از اقدامات تعریف شده برای مقابله با آفات درخت خرما را استفاده از سموم تدخینی عنوان‌کرد و گفت: در این روش نخل خرما در داخل یک کاور قرار گرفته و سم بصورت تدخینی استفاده میگردد؛ پس از مدتی با رها شدن گاز فسفین (PH۳) آفت در تنه درخت از بین می‌روند.
وی اضافه کرد: ارائه آموزشهای کاربردی جهت پیشگیری و مقابله با این آفات، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ در این راستا از سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان درخواست می‌شود با کمک مروجین کشاورزی، آموزش های لازم را در دستور کار خود قرار دهند.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود به دستورالعمل‌های سازمان حفظ نباتات مبنی بر تله‌گذاری (ویژه مقابله با چنین آفت‌هایی) اشاره کرد و گفت: این آفت‌ها ظاهری شبیه حشره سوسک دارند که معمولا یک ساعت قبل از غروب و یک ساعت بعد از غروب آفتاب در باغ به پرواز در می‌آیند؛ بنابراین با تله‌گذاری نیز امکان به دام انداختن این آفت‌ها وجود دارد.
موسوی همچنین تغذیه مناسب درختان نخل بر اساس آنالیز خاک، مبارزه بیولوژیک و انجام طرح‌های پژوهشی فوری در کاهش آسیب‌های ناشی از گسترش این آفات را موثر خواند و در ادامه بیان‌داشت: لازم است با انجام مکاتباتی با سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) از تجارت مقابله با این آفت برای جلوگیری از گسترش چوبخوارها در استان خوزستان بهره جست.
سرکار خانم ساسانی- مسئول دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خوزستان:
ایشان در خصوص اهمیت اقتصادی نخلستان‌ها بیان‌داشت: محصولات تولیدی و میزان سطح زیر کشت درخت خرما دارای نقش تأثیرگذاری در صادرات غیرنفتی است و خوزستان به عنوان یکی از استان‌های خرماخیز کشور در این رابطه از جایگاه ویژه‌ای در کشور برخوردار می‌باشد.
ساسانی به بروز آفت کرم چوبخوار در استان های خرما خیز کشور اشاره کرد و گفت: به منظور چاره‌جویی و پیشگیری از خسارات این نوع از آفات کشاورزی، نشست های مستمری در کارگروه کارشناسی دبیرخانه‌های شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان‌های خرماخیز در حال برگزاری است.
وی به استعلام‌های دبیرخانه شورا از مدیریت حفظ نباتات و پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری در خصوص آسیب‌های وارده این آفت به نخلستان‌های خوزستان اشاره‌کرد و گفت: بررسی‌های صورت گرفته نشان دهنده بروز این آفت در استان می‌باشد اما از میزان قطعی خسارات، گزارشی تهیه و ارائه نشده است.
مسئول دبیرخانه شورا با بیان اینکه هم‌اکنون آفات کرم چوبخوار در نخلستان‌های استان خوزستان به آفات درجه یک تبدیل شده اند تصریح‌کرد: از عوامل بروز این آفات، تغییرات اقلیمی، خشکسالی، شور شدن آب‌ها در پایین دست، فاصله طولانی آبیاری‌ها، از بین رفتن دشمنان طبیعی این آفات (دشمنان طبیعی آفات چوبخوار به واسطه تغییرات اقلیمی از بین رفته‌اند)، تغییر رفتار آفات و مدیریت نامطلوب مزارع باعث شده است تا نخلستان‌های استان به این آلودگی (از نوع درجه یک) مبتلا شوند.
ساسانی بیان‌داشت: صورت عدم تدوین برنامه کنترلی (خشکسالی، شرایط نامطلوب اقلیمی، فاصله زیاد در آبیاری نخلستان‌ها) در آینده‌ای نه چندان دور،سطح گسترده‌تری از نخیلات استان به این آفت مبتلا خواهند شد.
ایشان افزایش زمان همزیستی این آفات (با درخت نخل خرما) را عاملی برای تضعیف تنه و کاهش محصول درخت خرما دانست و گفت: در این شرایط بر اثر تندبادهای موسمی تنه درخت خرما که به آفات کرم چوبخوار مبتلا شده است دچار شکستگی میگردد.
وی با تأکید بر اینکه آفات کرم چوبخوار در نخلستان‌های خوزستان سطح گسترده‌ای پیدا کرده است (بر اساس برآوردهای اولیه) بیان داشت: بنابراین لازم است طی مطالعات کارشناسی، میزان خسارات‌ها و راهکارهای کنترل مدیریت بحران ناشی از شیوع آفت مذکور احصاء شود.
ساسانی به تصویب‌نامه هیأت وزیران در سال ۱۳۶۴ که مطابق با ماده ۱۶ قانون حفظ نباتات تنظیم شده اشاره‌کرد و گفت: در این تصویب‌نامه فهرست پنج آفت عمومی و هفت آفت قرنطینه‌ای مشخص و ابلاغ شده است.
مسئول دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خوزستان یادآورشد: مطابق قوانین و مقررات وضع شده، شیوع آفات در نخلستان‌ها به سه دسته عمومی، همگانی و اختصاصی تقسیم می‌شوند؛ لذا مبارزه با آفات کرم چوبخوار (به عنوان آفات اختصاصی) بر عهده کشاورزان است؛ باتوجه به میزان شیوع آن در خوزستان و همچنین دیگر استان‌های خرماخیز کشور، قانون حفظ نباتات دارای ظرفیت لازم جهت جلب مشارکت و همکاری دولت در مقابله با این آفت می‌باشد.
وی گفت: برابر با مواد ۶، ۷ و ۲۰ قانون حفظ نباتات امکان قرار گرفتن آفات کرم چوبخوار در زمره آفات همگانی وجود دارد؛ از این طریق می‌توان ضمن حمایت از نخلداران، منابع مالی دولتی جهت مبارزه با این آلودگی نیز تأمین گردد.
ساسانی یادآورشد: باتوجه به سطح خسارات این آفات، ضروری است ضمن بررسی مخاطرات طبیعی ناشی از آن، چگونگی مقابله با آفت چوبخوار در قالب راهکارهای مدیریت بحران احصاء شود.
جناب آقای حسنی – مدیر حفظ نباتات سازمان جهادکشاورزی خوزستان:
ایشان با اشاره به اینکه برابر با قانون حفظ نباتات، آفات عمومی و قرنطینه‌ای (حشرات، بیماری و علف‌های هرز) به سه دسته تقسیم می‌شوند گفت: مبارزه با این آفات بر عهده دولت است.
حسنی با اشاره به اینکه شورای سازمان حفظ نباتات هر ساله فهرستی از آفات قرنطینه‌ای و عمومی تهیه می‌نماید گفت: فرآیند مبارزه دولت با این آفات، مستلزم مصوبه مجلس شورای اسلامی است.
وی ادامه‌داد: در حال حاضر مبارزه با سوسک حنایی خرما به عنوان یکی از آفات قرنطینه‌ای جزء وظایف دولت محسوب می‌شود که این گونه تاکنون در استان خوزستان گزارش نشده است؛ عملیات مبارزه با آن در استان‌های سیستان و بلوچستان، قسمت‌هایی از هرمزگان و فارس انجام می‌شود.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهادکشاورزی خوزستان ادامه داد: مبارزه با آفات همگانی به صورت مشترک توسط بخش خصوصی و دولت انجام می‌شود که نمونه آن آفت "سن گندم" در شهرستان ایذه و باغملک است؛ همچنین نحوه مبارزه با آفت دیگری با نام "مگس مدیترانه‌ای" در استان خوزستان به شکل قرنطینه‌ای و در استان‌های شمالی کشور به صورت همگانی انجام می‌شود.
وی به بخش دیگری از نحوه مبارزه با آفات اشاره‌کرد و گفت: در خصوص آفت هایی مانند چوبخوار ویژه نخلستان‌ها می‌بایست توسط بخش خصوصی (کشاورزان و باغداران) انجام شود که در این راستا همواره سازمان جهاد کشاورزی با کشاورزان همکاری داشته است.
حسنی با بیان اینکه آفات چوبخوار در استان خوزستان در طبقه بندی آلودگی‌های درجه دو و سه از لحاظ اهمیت قرار داشته است افزود: اخیرا برابر با گزارشات شبکه‌های مراقبتی و پیش‌آگاهی حفظ نباتات، نخلستان‌های استان به واسطه پدیده خشکسالی، شوری آب، بالا رفتن EC، گرد و غبار، دچار تضعیف شده‌اند که این موضوع منجر به رشد سطح آلودگی (آفات چوبخوار) شده است.
وی افزایش سطح این آلودگی را عامل ایجاد خسارات‌های قابل توجه درنخلستان‌های خوزستان عنوان‌کرد و افزود: در همین راستا همزمان سازمان حفظ نباتات کشور و پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری، مطالعات لازم را آغاز کرده‌اند.
ایشان با بیان اینکه استان خوزستان با ۴۶ هزار هکتار نخیلات دارای بالاترین سطح زیرکشت خرما در کشور است بیان داشت: باوجود این میزان از سطح زیر کشت، دومین تولیدکننده خرما در کشور محسوب می‌شود.
مدیر حفظ نباتات خوزستان افزود: عمده نخیلات استان خوزستان در شهرستان‌های آبادان و شادگان قرار دارند که بر اساس برآوردهای انجام شده، هفت هزار هکتار از سطح نخلستان‌های موجود در این مناطق دچار آفات چوبخوار هستند.
حسنی یادآور شد: همزمان با طغیان این آفت، پدیده خشکیدگی برگ درخت خرما نیز طی سالهای اخیر در نخلستان‌های استان مشاهده شده است که با اعتبار اختصاص یافته از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، طرح تحقیقاتی ویژه‌ای در این خصوص شروع شده است و در آینده نتایج آن نیز منتشر خواهد شد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تهیه یک دستورالعمل ویژه مقابله با آفات چوبخوار (با همکاری سازمان جهادکشاورزی استان بوشهر) توسط سازمان حفظ نباتات کشور اشاره‌کرد و گفت: در این رابطه اعتبارات محدودی در نظر گرفته شده است تا در قالب طرح پیش آگاهی به پژوهش های میدانی در نخلستان‌ها پرداخته شود.
مدیر حفظ نباتات خوزستان یادآورشد: با نظارت پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری در محدوده شهرهای آبادان و خرمشهر کلینیک گیاه پزشکی راه اندازی خواهد شد تا نحوه اجرایی شدن دستورالعمل یاد شده مورد بررسی قرار گیرد؛ در صورت اجرای این دستورالعمل، مقابله با آفات چوبخوار با ارائه آموزش های چهره به چهره آغاز می گردد.
وی با بیان اینکه در گذشته آفات چوبخوار جزء آفات درجه ۲ بوده است بیان‌داشت: در حال حاضر این آفت به آلودگی‌های درجه ۱ تغییر یافته که بخش خصوصی (نخلداران) همواره متولی مقابله با آن محسوب می شود.
حسنی تغذیه مناسب نخیلات را عامل مهمی در پیشگیری از ابتلا به اینگونه آفات دانست و عنوان‌کرد: متأسفانه بخش زیادی از نخلداران در استان خوزستان فاقد توان مالی هستند؛ مبارزه با آفات چوبخوار مستلزم هزینه های مختلفی می باشد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهادکشاورزی خوزستان افزود: در حال حاضر برای مقابله با این آفت بررسی راهکارهایی کم هزینه و فوری در دستور کار سازمان جهادکشاورزی خوزستان قرار دارد؛ ضروریست به‌منظور اجرایی شدن دستورالعمل سازمان حفظ نباتات کشور جهت مقابله با آفات چوبخوار منابع مالی لازم تأمین گردد.
وی با بیان اینکه تاکنون منابع (محدود) تخصیص یافته در این رابطه، صرف بررسی‌های اولیه (آسیب آفت چوبخوار) گردیده است تصریح‌کرد: بررسی‌های تکمیلی و نشانه دار کردن باغات آلوده نیز نیازمند اعتبارات بیشتری است.
حسنی یادآورشد: آفات و بیماری های کشاورزی جزء سه بحران اول در کشور (از بین ۳۰ بحران موجود) شناخته شده است و در استان خوزستان بر اساس یک طرح پایلوت و با استفاده از ظرفیت دستگاههای مرتبط، مقابله با این بحران (آفات) در دستور کار ستاد مدیریت بحران و سازمان جهاد کشاورزی استان قرار دارد.
جناب آقای منیعات – مدیر جهادکشاورزی شادگان:
ایشان با تأکید بر اینکه مقابله با آفات در هر نوع از طبقه‌بندی (عمومی، خاص و قرنطینه ای) امری ضروری است اذعان‌داشت: بی توجهی در این رابطه تبعات مخربی را در پی خواهد داشت.
منیعات افزود: پیرو همکاری های صورت گرفته از سوی مدیریت نباتات استان برای مقابله آفات درخت خرما، در چهار نقطه از شهرستان شادگان (نخلستان‌ها) تله‌گذاری انجام شده است.
وی با بیان اینکه تاکنون در نخلستان‌های شهرستان شادگان گزارشی مبنی بر وجود سوسک حنایی (به عنوان مهمترین آفت درخت خرما) گزارش نشده است بیان‌دشت: برای مقابله با آلودگی‌هایی مانند آفات چوبخوار رعایت بهداشت باغ، تغذیه نخیلات، آبیاری درخت‌ها به کشاورزان مورد تأکید قرار می‌گیرد.
ایشان همچنین تله‌گذاری را کاربردی ترین روش‌های مقابله با آفات درخت خرما عنوان‌کرد و افزود: روش‌های دیگر مانند استفاده از سم علاوه اینکه اثربخشی (با تأخیر) لازم را نخواهد داشت؛ درخت خرما را دچار عوارض دیگر می‌نماید.
جناب آقای شفیعی- معاون مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان:
ایشان اظهارداشت: آفت چوبخوار در ردیف آفات درجه دو محسوب می‌شوند و شیوع آن به مساعد شدن زمینه‌های لازم (شوری آب، خشکسالی و ...) بستگی دارد؛ طی سالهای گذشته این زمینه‌ها به تدریج در استان خوزستان به وجود آمده است.
شفیعی مدیریت مزرعه را در زمینه مقابله با آفات با اهمیت خواند و گفت: این مدیریت شامل آبیاری، کوددهی و نظافت باغ است؛ لذا در صورتی که این موارد توسط کشاورزان به خوبی رعایت نشوند، آفات قدرت ظهور و بروز پیدا خواهند کرد.
وی ضعف گیاه و عوامل ناشی از آن را به عنوان یکی دیگر از موارد بروز آفت چوبخوار دانست و گفت: همانگونه که بعد از گذشت چند سال (۷ الی ۸) این آفات در استان خوزستان از درجه ۲ به آفت درجه یک تبدیل شده است می‌بایست به همین اندازه وقت صرف شود تا این شرایط به حالت قبل (آفت درجه ۲) برگردانده شود.
ایشان مبارزه شیمیایی را ناکارآمد دانست و گفت: اینگونه آفات در درون بافت چوب قرار داشته و نفوذ مواد شیمیایی به آنها مشکل است.
شفیعی با بیان اینکه موضوع آفات درخت خرما یک موضوع بسیار تخصصی بوده و طرح آن در کارگروه شورا غیرضروری است گفت: موضوع بررسی و ارزیابی وضعیت استان در زمینه آفات از سوی دستگاههای اجرایی ذیربط از جمله مدیریت نباتات و همچنین پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری در حال انجام است؛ بنابراین ضرورت طرح موضوع مذکور در نشست کارگروه نیازمند شفاف سازی است.
وی تصریح‌کرد: باتوجه به اینکه موضوع آفات چوبخوار درخت خرما در هیچکدام از گروه های بحرانی قرار نگرفته است، بنابراین طرح موضوع مذکور به عنوان یک دغدغه در کارگروه کارشناسی شورا غیر ضروری بنظر می رسد؛ بنابراین زنگ خطری که برای آن به صدا درآمده را می توان زودهنگام دانست.
جناب آقای حزباوی- معاون سازمان نظام صنفی کشاورزی استان خوزستان:
ایشان با تأکید بر اینکه وجود آفت چوبخوار در نخلستان‌های استان خوزستان باعث نگرانی‌های زیادی در بین تولیدکنندگان و نخلداران شده است گفت: یکی از عوامل بروز آفات چوبخوار در نخلستان‌ها عدم رعایت بهداشت باغ می باشد؛ این درحالی است که انجام این فرآیند مراقبتی (بهداشت باغ) هزینه های زیادی دارد و کشاورز فاقد توان مالی لازم در این رابطه است.
حزباوی با بیان اینکه درگذشته نخلداران به کمک یارانه اختصاصی دولت بهداشت نخلستان ها را به خوبی رعایت می کردند افزود: هم‌اکنون دولت برای انجام این اقدام یارانه‌‌ای پرداخت نمی‌کند و به‌همین دلیل نخیلات (به واسطه توان پایین کشاورزان) با مشکلات متعددی روبرو شده‌اند که از جمله آن بحران بروز آفت چوبخوار می‌باشد.
وی تصریح کرد: تغذیه مناسب نخل خرما از عوامل مؤثر در رعایت بهداشت مزارع محسوب میگردد اما به‌دلیل افزایش ۱۰ برابری آن (قیمت هر کیسه کود از ۵۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان)، کشاورز امکان تهیه کود کافی را ندارد.
معاون سازمان نظام صنفی کشاورزی استان همچنین به شوری حقابه نخلستان‌های آبادان، خرمشهر و شادگان اشاره‌کرد و گفت: این شرایط نیز از دیگر دلایل ظهور آفت چوبخوار در این مناطق می‌باشد و ممکن است به واسطه برخی اقدامات (سازمان آب و برق خوزستان) وسعت گسترش این بحران به دیگر مناطق خرما خیز استان سرایت کند.
حزباوی بیان‌داشت: در سال ۱۳۹۸ سازمان آب و برق خوزستان بابت هر هکتار حقابه نخلستان‌ها ۵۳ هزار تومان از کشاورزان دریافت می‌نمود اما این نرخ در سال جاری به ۶۰۰ هزار تومان برای هر هکتار افزایش یافت و به همین دلیل اغلب نخلداران موفق به عقد قرارداد حقابه با این سازمان نشده‌اند.
ایشان از خرما به عنوان یک محصول استراتژی در صادرات غیرنفتی یاد کرد و گفت: به واسطه ارزآوری صادرات محصولات خرما، می‌توان این درخت را سرمایه ملی دانست که برای اقتصاد کشور منافع چشمگیری را درپی دارد؛ لذا برقرار مجدد حمایت‌های دولت از نخلداران برای بهبود شرایط تولید این محصول ضروری است.
جناب آقای رحیمی- کارشناس باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان:
ایشان به تلاش‌های سازمان جهادکشاوزی استان خوزستان در راستای مقابله با آفات محصولات کشاورزی اشاره‌کرد و گفت: این سازمان در حد توان اقدامات، برنامه ریزی و تلاش‌هایی را انجام داده است اما همواره می‌بایست محدودیت‌های دولت در اختصاص منابع مالی و افزایش هزینه‌های مقابله با چنین چالشی را مورد توجه قرار داد؛ لذا تأمین امکانات مورد نیاز برای مقابله با آفات چوبخوار از طریق انعکاس دغدغه های موجود به سیاستگذاران مربوطه امری ضروری است.
رحیمی حجم آلودگی موجود در نخلستان‌های استان را هشداری برای جلوگیری از گسترش این آفت در سطح استان دانست و بیان داشت: پیش از این درباره حقابه محیط زیست (تالاب ها، باتلاق ها و ...) هشدار داده شده بود که بی توجهی در این خصوص باعث بروز پدیده ریز گردها در خوزستان شد.
کارشناس باغبانی سازمان جهادکشاورزی خوزستان یادآورشد: بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که خشکسالی، شوری حقابه، کاهش توان مالی کشاورزان در تأمین هزینه‌های جاری (هزینه حقابه و خرید کود) عواملی هستند که منجر به ظهور این آفت در خوزستان شده است و در صورت تداوم شرایط موجود، قطعاً پراکنش آلودگی افزایش می باید.
رحیمی در بخش دیگری از این نشست به افزایش سن نخیلات استان اشاره‌کرد و گفت: از ۴۶ هزار هکتار نخلستان موجود حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد از آنها مسن (بین ۴۰ تا ۵۰ سال) هستند و دچار فرسایش شده‌اند؛ لذا اینگونه نخل‌ها غیر اقتصادی محسوب شده و نیاز به جایگزینی دارند.
وی یادآورشد: در سال جاری با توجه به محدودیت های پیش آمده، اعتبارات مربوط به پروژه توسعه نخیلات در استان خوزستان برای ایجاد ۱۰۰ هکتار بوده که نسبت به سالهای گذشته از کاهش زیادی برخوردار گردیده است.
جناب آقای لوعلیزاده- کارشناس اداره کل هواشناسی خوزستان:
ایشان با بیان اینکه اداره کل هواشناسی استان خوزستان آمادگی لازم جهت اجرای طرح و پروژه‌های تعریفی مورد نیاز در جریان مقابله با آفات کشاورزی با دستگاههای اجرایی مربوطه همکاری نماید بیان‌داشت: این همکاری جهت انجام تحقیقات مرتبط با بروز، شیوع و یا طغیان آفت درخت خرما نیز فراهم می‌باشد.
لوعلیزاده ادامه‌داد: این اداره کل می‌تواند با ارائه پیش‌بینی‌های کوتاه مدت (پیش بینی شرایط جوی) به توصیه های کاربردی بپردازند تا با استفاده از آنها انجام تحقیقات و همچنین عملیات مقابله با آفات از اثربخشی بهتری برخوردار گردد.
جناب آقای دشتی نژاد – مدیر اداره جهادکشاورزی شهرستان آبادان:
ایشان با بیان اینکه به واسطه خشکسالی‌های پی در پی تا سال ۱۳۹۷ و سیلاب سال گذشته (۱۳۹۸) استان خوزستان، بخشی از نخلستان‌های شهرستان آبادان به آفت چوبخوار آلوده شدند گفت: این آفت خسارات سنگینی به شهرستان آبادان (نخلستان‌ها) تحمیل نمود و کشاورزان با معضل و چالش های متعددی روبرو شده اند.
دشتی نژاد با بیان اینکه در شهرستان آبادان، روستان‌های شُطیط ، رمیله و حاج حسین متحمل بیشترین خسارات ناشی از بروز این آفت شدند گفت: به واسطه تغییرات اقلیمی پیش آمده، بحران آفت چوبخوار در نخلستان‌های آبادان به آفت درجه یک تبدیل گردید که سال گذشته با همکاری مدیریت حفظ نباتات استان خوزستان از طریق کنترل تلفیقی مبارزه با این آفت در ۴۰۰ هکتار از نخلستان های شهرستان انجام شد که منجر به نتایج موفقیت آمیزی گردید.
وی بروز آفت چوبخوار را دلیل کاهش حجم تولید خرما در این شهرستان عنوان‌کرد و بیان‌داشت: به واسطه اقدامات صورت گرفته جهت مقابله با این آفت، برداشت محصول خرما درسال جاری از شهرهای آبادان، خرمشهر و شادگان نسبت به دو سال گذشته افزایش یافت.
ایشان با بیان اینکه همکاری و کمک نهادها و دستگاه های اجرایی در راستای مقابله با آفات درخت خرما قابل تقدیراست بیان داشت: چالش اصلی نخلستان‌های آبادان تنها آفت چوبخوار نیست، بلکه مقابله و مبارزه با بیماری خامج که باعث ایجاد خسارت‌های زیادی در بخش دیگری از نخلستان‌ها گردیده نیز ضروری است.
دشتی نژاد احیاء و توسعه نخلستان‌ها شهرستان در آبادان را ضروری خواند و گفت: نخیلات در آبادان از ۱۸ هزار و ۵۰۰ هکتار به ۱۲ هزار هکتار رسیده که از این میزان یک هزار و ۲۰۰ هکتار غیربارور هستند؛ لذا احیاء و توسعه نخلستان های این منطقه می بایست همواره مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره اینکه شهرستان آبادان پیش از جنگ تحمیلی از پنج میلیون اصله خرما برخوردار بود عنوان کرد: در حال حاضر نخلستان‌های خرما در این شهرستان دارای یک میلیون ۶۰۰ اصله درخت هستند.
سرکار خانم ضرغامی – رئیس بخش فناوری و مدیریت تولید پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری:
ایشان با بیان اینکه آفات چوبخوار در استان خوزستان به چهار دسته تقسیم می‌شوند که سه گونه آنها آفت قالب و خسارت‌زا هستند بیان‌داشت: برای مشخص شدن ابعاد آسیب‌های ناشی از شیوع این آفت از شهرستان‌های آبادان، خرمشهر، ماهشهر و شادگان بازدید‌های میدانی صورت گرفته است که نتایج نشاندهنده وضعیت نگران کننده نخسلتان‌های استان به لحاظ ابتلا به این آفت می‌باشد.
رئیس بخش فناوری و مدیریت تولید پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری با اشاره به پیگیری‌های مستمر دستگاههای اجرایی مرتبط با حوزه خرما در استان بوشهر برای مقابله با موضوع آفت چوبخوارها بیان‌داشت: این پیگیری‌ها از سال گذشته در استان بوشهر پر رنگ‌تر شده است اما چنین رویه در خوزستان دیده نمی شود.
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در استان افزود: با همکاری مشترک مدیریت حفظ نباتات استان و پژوهشکده خرما، تحقیقاتی در این خصوص آغاز شده است اما باتوجه به ابعاد خسارات آفت چوبخوار می بایست پیگیری‌ها با جدیت بیشتری در استان خوزستان دنبال شود.
ضرغامی انجام مدل‌های پیش آگاهی را یکی از گزینه‌های با اهمیت در انجام فعالیت‌های تحقیقاتی در بخش مقابله با آفت چوبخوار دانست و تصریح‌کرد: انجام تحقیقات اثربخش در زمینه پایش آلودگی و رفتار این آفت در نخلستان‌های استان مستلزم اختصاص اعتبارات دولتی می‌باشد.
ایشان با بیان اینکه تغییر اقلیم در استان خوزستان باعث تفاوت رفتار آفات چوبخوار نسبت به گذشته گردیده است گفت خسارات موجود به نخلستان‌ها، زمان مناسب عملیات مقابله با این آفات می‌بایست از طریق پژوهش‌های کاربردی مشخص شود؛ بر اساس اطلاعات اولیه افزایش جمعیت این آفات از اواخر بهمن ماه، شروع و در ماه‌های تیر و مرداد به اوج می‌رسد.
وی به پدیده خشکیدگی برگ درخت خرما در نخلستان‌های استان اشاره کرد و گفت: آفات چوبخوار علاوه بر خسارات رایج آن، به‌عنوان ناقل پدیده خشکیدگی برگ خرما به اثبات رسیده است که این امر نیز نگرانی‌های جدی را برای نخلستان‌های استان خوزستان به وجود آورده است.
ضرغامی با بیان اینکه در زمان حمله آفت چوبخوار به درخت خرما آسیب‌های ناشی از آن تا زمان از بین رفتن تنه درخت قابل مشاهده نیست گفت: در نمونه‌های بررسی شده، نخل در کمتر از ۲۴ ساعت دچار تخریب و ریزش برگ‌ها گردیده است.
جناب آقای بن‌عباس- مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان:
ایشان با اشاره به تشکیل کارگروه تخصصی آفات و نباتات در اداره کل مدیریت بحران استان خوزستان اظهارداشت: ریاست این کارگروه بر عهده رئیس سازمان جهادکشاورزی خوزستان است و برای بررسی وضعیت استان در زمینه آفات، مشاورین تخصصی بکار گرفته شده‌اند.
بن‌عباس یادآورشد: از دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خواسته می‌شود که موضوع آفات چوبخوار را به این کارگروه ارجاع دهد تا ابعاد بحرانی آن به‌صورت تخصصی ارزیابی و بررسی گردد.
مدیرکل مدیریت بحران استان ادامه داد: برابر با قوانین رایج برای پیشگیری و یا مقابله با این پدیده راهکارهایی از سوی کارگروه مذکور تعیین خواهد شد و متناسب با آن امکانات و ملزومات لازم بر اساس وظیفه ذاتی اداره کل مدیریت بحران فراهم میگردد.
ایشان تصریح‌کرد: در زمینه مقابله با دیگر آفات بخش کشاورزی بر اساس نظریه کارشناسی کارگروه آفات و نباتات ستاد مدیریت بحران استان، اقدامات به موقع و مستمری صورت گرفته است و یا در دست انجام می‌باشد؛ در زمینه آفات چوبخوار به‌همین شکل نیز اقدام خواهد شد.
بن عباس یادآورشد: نتایج بررسی‌های کارگروه مذکور در زمینه آفات چوبخوار در اختیار دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان قرار خواهد گرفت تا با همکاری‌های بین بخشی، هماهنگی و پیگیری‌های مستمری در مقابله با این آفات تداوم داشته باشد.
سرکار خانم عموری- دبیر شورا و رئیس اتاق بازرگانی اهواز:
ایشان به مشکلات موجود در زمینه تولید محصول خرما در استان اشاره کرد و گفت: گرانی کود، قیمت آب بهاء و آفات چوبخوار سه چالش پیشروی نخلداران استان هستند که میزان و کیفیت تولید محصول خرما را تحت تأثیر قرار داده است.
عموری بیان داشت: در حال حاضر نیز آفت چوبخوار را می توان مهمترین چالش نخلستان های استان دانست که مقابله با آن نیازمند همکاری دستگاه های مرتبط از جمله ستاد مدیریت بحران است؛ در همین راستا درخواست می گردد که بررسی های کارشناسی (تحقیقات و نظریه کارگروه آفات و نباتات ستاد مدیریت بحران) در اختیار شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان قرار گیرد تا برای کاهش اثرات ناشی از این آفات پیگیری های لازم انجام شود.
وی با اشاره به اینکه انجمن ملی خرمای ایران ظرفیت لازم برای اختصاص برخی از تسهیلات به کشاورزان جهت مقابله با آفات چوبخوار را دارد ادامه داد: ضروریست، برای حمایت از نخلداران بسته های حمایتی تهیه گردد تا با برخورداری از قدرت مالی کافی، امکان تغذیه و رعایت بهداشت نخلستان ها فراهم شود.
رئیس اتاق بازرگانی اهواز یادآورشد: برای استفاده از تجارب کاربردی در مقابله با آفات چوبخوار با دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان بوشهر مکاتبه خواهد شد تا الگو و راهکارهای اجرایی در این زمینه دریافت گردد.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه حمایت از بخش کشاورزی یکی از رسالت های مهم اتاق بازرگانی و شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خوزستان است بیان داشت: به این منظور ارتباطات مناسبی بین پارلمان بخش خصوصی و کشاورزان استان ایجاد شده است تا با تلاش هایی که صورت می گیرد، دغدغه ها، مطالبات و مشکلات فعالان این حوزه به مسئولان و سیاستگذاران استانی و کشوری انتقال گردد.
عموری با بیان اینکه بخش مهمی از این تلاش ها در زمینه خرما انجام شده است و مشکلات مختلفی از جانب کشاورزان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است گفت: در همین راستا موضوع ایجاد شهرک خرما در دستور کار اتاق بازرگانی اهواز قرار دارد و پیگیری هایی برای راه اندازی آن در حال انجام است.
ایشان با تأکید بر اینکه مشکلات نخیلات استان خوزستان صرفاً به آفات محدود نمی شود گفت: افزایش بی رویه آب بهاء و گرانی قیمت کود، فعالیت تولیدکنندگان خرما در خوزستان را تحت تأثیر قرار داده است.
دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خوزستان با انتقاد از گرانی موجود برای تهیه کود به عنوان یکی از مواد اولیه جهت تولید محصولات کشاورزی بیان داشت: شرکت های پتروشیمی در تأمین کود مورد نیاز کشور سهم قابل توجهی دارند اما فرآیندهای جاری در عرضه این محصول، باعث کاهش قدرت خرید کشاورزان استان شده است؛ به منظور حمایت از کشاورزان (بخصوص نخلداران) ضروری است شرکت‌های پتروشیمی جهت مصارف داخلی، سهمیه‌ای با قیمت مناسب پیش‌بینی نمایند.
عموری همچنین به قیمت آب بهاء تعیین شده از سوی سازمان آب و برق خوزستان اشاره کرد و گفت: کشاورزان استان طی سالهای گذشته همواره با مشکل آب بهاء روبرو بوده اند و لازم است این سازمان نسبت به قیمت تعیین شده (آب بهاء) در بخش کشاورزی تجدید نظر کند.