عبا بافی هنر 500ساله بهبهان
لباس هر انسان، چیزیست که به وسیله آن تن خود را می پوشاند. اما برای ایرانیان، لباس چیزی فراتر از یک پوشش معمولی برای بدن آن هاست. ایرانیان نه فقط به تناسب آب و هوایی که در آن زندگی می کنند، بلکه با توجه به موقعیت اجتماعی و اقتصادی افراد هم پوشش های بسیار متنوعی را برای مردان داشتند. یکی از این پوشش های سنتی عباست. لباسی بسیار ساده و سبک که معمولا آن را بر روی لباس های دیگر می پوشند. برای آشنایی با هنر ۵۰۰ ساله عبا بافی بهبهان با الی گشت همراه شوید.
هنر عبا بافی از گذشته هایی دور در جای جای کشورمان رونق داشته است. عبا، رو پوشی بسیار سبک و البته ساده است که معمولا بخشی از مردان ایرانی آن را بر روی لباس های دیگرشان می پوشیدند. طبق سنت های ایرانیان، عبا معمولا جامه و لباس اهالی علم و روحانیون بوده است. هرچند به دلیل راحتی این لباس و سبکی آن، تا همین دهه پیش بسیاری از مردان ایرانی در خانه هایشان آن را بر روی دوش های خود می انداختند. استفاده از پوشش عبا در کشور گستردگی بسیاری داشته و نمی توان آن را به مکانی خاص تعمیم داد. شهرهایی همچون بهبهان، بوشهر، نایین، مشهد و … شهرهایی بودن که عبا بافی در آن ها رونق چشم گیری داشته است. درون این شهرها، کارگاه عبا بافی بسیاری به فعالیت و تولید عبا مشغول بودند.
عبای بهبهان، یکی از با کیفیت ترین انواع عبا در ایران است که هنوز هم بسیاری از روحانیون کشور، عبای این شهر را برای پوشیدن انتخاب می کنند. عبای این شهر دو نوع دارد. یکی عبای تابستانی به نام “حله” و دیگری عبای کلفت و زمستانی به نام “چقه”. در تهیه عبای بهبهان از از نخ های دست ریس پشم گوسفندان و البته پشم شتر استفاده می شود. مردم بهبهان این نخ ها را در کارگاه های خانگی خود به وسیله موادی مثل حنا، پوست بلوط و یا پوست گردو رنگ آمیزی می کنند.
مثلا بازار هدف عبا بافان کشور، بیشتر شهرهای مذهبی کشورمان هستند. عبای بهبهان بیشتر به شهرهای مثل مشهد، قم، برخی شهرهای جنوبی و البته تعدادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود.
شهرت عبای بهبهان
بیشتر شهرت صنعت عبا بافی بهبهان به خاطر کیفیت مواد اولیه به کار رفته در ساخت آن و همچنین شیوه قدیمی و سنتی بافت آن است که بر خلاف دیگر شهرهای تولید کننده عبا در کشور، چندان به روز رسانی نشده است. نخ این عبا را به وسیله مواد و رنگ دانه های طبیعی و به شیوه کاملا سنتی رنگ آمیزی می کنند. عبای بهبهان در رنگ های مشکی، خرمایی، خاکستری و شیری به بازار عرضه می شوند.
شاید فکر کنید که عبا قیمتی بسیار ارزان دارد، اما کاملا در اشتباه هستید. عباهای بهبهان تنوع قیمتی بسیار زیادی دارند که به اندازه و کیفیت مواد به کار رفته در آن بستگی دارد. یک عبای معمولی تابستانی بهبهانی، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان قیمت دارد. انواع صادراتی و ممتاز این عباها هم هستند از ۵۰۰ هزار تومان تا ۱ میلیون تومان در بازار عرضه می شوند و به فروش می رسند.
نحوه تولید عبا در کارگاه های عبا بافی بهبهان
بر خلاف کارگاه های عبا بافی اکثر شهرهای دیگر مثل نایین که کارگاه هایشان در فضاهای بسته ایجاد شده است، کارگاه های عبابافی بهبهان در فضاهای باز بر پا می شوند و در فصل گرم سال تابستان، چادری برای در امان ماندن از گرمای هوا بر بالای سرشان نصب می کنند.
برای تولید عبا، ابتدا باید نخ های پشمی آن را تهیه کرد. ماده اولیه و اصلی تولید عبا، پشم گوسفند یا شتر است که قبل از ریسیدن چندین بار شسته می شود. پس از آنکه آن ها خشک شدند، پشم را با ابزارهای دستی می ریسند. پشمی که با دست ریسیده می شود، به “کلافه” شهرت دارد. عبا بافان بهبهان، معمولا این نخ های بافته شده به وسیله دست را به طور آماده و از بازار تهیه می کنند. نخ های منطقه شادگان مرغوب نخ در میان نخ های موجود در بازار است.
پس از خرید نخ های پشمی، نوبت به بافت عبا می رسد. دستگاه های چوبی عبا بافی را بر روی چاله ای به نام “پاچال” نصب می کنند. در واقع این دستگاه را توسط دو عدد چوب بر روی این چاله برپا می کنند. به منظور چله کشی نخ ها، چله ها را روی این دستگاه ساده سوار می کنند. استادکاران بهبهانی در نهایت توسط چند ابزار ساده دیگر، شروع به بافت عبا در اندازه مورد نظرشان می کنند. پس از آنکه بافت پارچه ها به پایان رسید، آن ها را در اندازه دلخواه خود به هم می دوزند. برخی از این عباها بسیار بزرگتر از حد معمول قد ایرانیان اند. به این عباها که سفارشی هم هستند، “عبا صعودی” می گویند.
نکته حائز اهمیت در بافت عبا، استفاده از پشم گوسفندان کویری به جای گوسفندان کوهستانی است، چرا که جنسی بسیار لطیف تر دارند.
در شهر تاریخی بهبهان، می توان بیش از ۱۰ کارگاه عبا بافی فعال و پر رونق را پیدا کرد. اکثر این کارگاه ها در بافت قدیمی این شهر و خانه های با صفا و حیاط دار آن بر پا شده اند. استاد کاران بسیاری عبا بافی بهبهان را رونق بخشیده اند. کارگاه های استادان “علی خوب”، “غلام عظیمی”، “تقی پریزاد”، ایرج مهدیان”، “اسدالله پریسوز”، “اسدالله یوسفی”، “ناصر مویدی”، “حسین مترصد”، “محمد دهداریان” و “جعفر مشغول الذکر” معروف ترین کارگاه های عبا بافی شهر بهبهان هستند.
بیشتر این کارگاه ها در خیابان پیروز بهبهان و در مجاورت مسجد مکتب المهدی یا در کوچه شهید قنبریان واقه شده اند.
منبع: https://www.eligasht.com
