اگرچه حمایت از تولید داخل امری بدیهی بوده و در اغلب کشورها نیز به اشکال مختلف اجرا می‌شود اما حمایت بدون قید و شرط قطعاً منجر به ایجاد یک فضای گلخانه‌ای و انحصاری می‌شود.
چندی پیش و در پی انتشار اخباری مبنی بر بازگشت لوازم خانگی ال جی و سامسونگ به کشور، برخی از تولیدکنندگان لوازم خانگی نامه‌ای به رهبری نوشتند و دغدغه‌های خود درباره احتمال ازسرگیری واردات این محصولات را به ایشان اعلام کردند که رهبر انقلاب نیز در واکنشی هوشمندانه به این نامه، عنوان کردند اگر موارد مطروحه در نامه درست است باید جلوی واردات گرفته شود. رئیس جمهور نیز در اجرای دستور رهبری، به دستگاه‌های ذیربط ممنوعیت واردات لوازم خانگی را اعلام کردند.
مسیرهای انحصارگرایی باید مسدود شوند
بدیهی است در شرایطی که تولیدکنندگان داخلی در حال انجام سرمایه گذاری‌های سنگین برای توسعه هستند، از سرگیری جریان واردات به شدت به این جریان ضربه می‌زند، اما باید توجه داشت که در صورتی که دولت نقش تنظیم گری خود برای رونق و رقابت پذیر شدن این صنعت را به درستی ایفا نکند، زمینه برای شکل گیری یک فضای گلخانه‌ای و انحصاری در این صنعت فراهم خواهد شد.
در واقع دولت باید با استفاده از ابزارهای مختلف همچون تدوین برنامه‌هایی برای اعطای مشوق‌های صادراتی مانند اعطای تسهیلات ارزی، یا اعطای تسهیلات ریالی به نسبتی از صادرات محصولات، یا افزایش مالیات برای تولیدی‌های غیرصادراتی و بالعکس، تولیدکننده را مجاب به افزایش کیفیت و منطقی کردن قیمت‌ها کند.
همچنین دولت می‌تواند با اعطای مشوق‌های مالیاتی، تسهیلاتی و … به تولیدکننده‌های داخلی که در حوزه تحقیق و توسعه و تولید پلتفرم‌های جدید فعال ترند، آنها را به سمت تولید کیفی و کاهش هزینه‌های سربار سوق دهد.
از سویی دیگر نیز دولت در کنار اعطای مشوق‌ها و حمایت‌ها، وظیفه دارد با نظارت حساب شده و دقیق، راه را برای انحصارگرایی مسدود کند و از شکل گیری فضایی که تولیدکننده به زعم خود ببیند بازار به صورت گلخانه‌ای در اختیار او قرار گرفته و هیچ الزامی به بهبود فرایند تولید ندارد، جلوگیری کند، چراکه در این صورت دقیقاً اتفاقی که در صنعت و بازار خودروی کشور افتاد در حوزه لوازم خانگی نیز تکرار خواهد شد.
به این معنا که اگرچه به مرور تکنولوژی دنیا و سلیقه مصرف کننده به سمت دیگری حرکت می‌کند اما تولیدکننده تمامیت بازار را با خیالی آسوده در دست می‌گیرد و مصرف کننده نیز برای رفع نیاز خود مجبور به خرید محصولات عرضه شده به بازار می‌شود. در این شرایط علاوه بر عقب گرد در تولید و نارضایتی مردم، دلال بازی نیز تقویت شده و قیمت‌ها روز به روز از واقعیات اقتصادی دورتر می‌شوند.
مجموعه حاکمیت باید تنظیم گری کنند
در همین رابطه عباس هاشمی دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران گفت: ما قبلاً نامه‌ای به وزیر صنعت و رئیس جمهور و رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نوشته بودیم مبنی بر اینکه ماده ۱۶ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مجدد در برنامه هفتم توسعه مورد تاکید قرار گیرد.
وی افزود: باتوجه به اینکه قانون برنامه ششم توسعه رو به پایان است از این رو درخواست داریم که دولت در برنامه هفتم توسعه محدودیت واردات را مجدد مد نظر قرار دهد. ما از طریق مرکز پژوهش‌های مجلس نیز این موضوع را پیگیری کردیم و به احتمال زیاد محدودیت واردات در برنامه هفتم تمدید خواهد شد.
هاشمی گفت: از سوی دیگر تعدادی از واحدهای صنفی نامه‌ای را مستقلاً به رهبری نوشتند و دغدغه خود را مبنی بر لزوم ممنوعیت واردات کالاهای نهایی اعلام کرده است که رهبری نیز کاملاً حجت را تمام و به صورت شفاف واردات لوازم خانگی کره‌ای را ممنوع اعلام کردند.
وی افزود: وظیفه تولید کنندگان است که از این فرصت به صورت درست استفاده و ضمن ارتقای پیوسته کیفیت، تعدیل قیمت‌ها، کاهش هزینه‌ها و ارتباط با شرکت‌های دانش بنیان را دنبال کنند تا دین خود را در قبال این حمایت بی دریغ ادا کرده باشند.
هاشمی تصریح کرد: برای پرهیز از هر گونه انحصار یا مبارزه جدی با قاچاق، در کنار نامه رهبری مجموعه حاکمیت یعنی مجلس، دولت و نهادهای نظارتی باید نقش تنظیم گری خود را ایفا کنند. زیرا اگر تولید و بازار به حال خود رها شود قطعاً محلی برای توسعه شبکه قاچاق خواهد شد.
عدم نظارت منجر به توسعه شبکه‌های قاچاق می‌شود
وی با بیان اینکه دولت باید نظارت کند، افزود: پیله وری، ته لنجی، شوتی ها، مناطق آزاد و مرزنشینان یک سقفی برای واردات دارند اما درحال حاضر این سقف رعایت نمی‌شود و کالاهای زیادی به صورت قاچاق از این طریق وارد کشور می‌شود. اگر محدودیت واردات بدون نظارت حاکمیت باشد قطعاً این وضعیت توسط شبکه‌های قاچاق مدیریت شده و حوزه لوازم خانگی مورد سوءاستفاده گسترده‌ای قرار می‌گیرد.
دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران ادامه داد: همچنین تولید کننده باید برنامه مدونی برای افزایش کیفیت، استفاده از فناوری‌های نو، تأمین مستمر نیاز بازار، افزایش عمق ساخت داخل ساخل، ارتباط با بخش دانش بنیان و مراکز نوآوری و دانشگاهی و تعدیل قیمت داشته باشد. چرا که نامه رهبری یک فرصت طلایی برای بخش تولید لوازم خانگی ایجاد کرده است.
وی افزود: اگر تولید کنندگان این الزامات را اجرا نکنند قطعاً این نامه فرصت انحصار را برای تولید فراهم می‌کند. از این رو حاکمیت باید با دقت تمام روی این بخش نظارت داشته باشد تا نامه رهبری به ثمر بنشیند.
نباید برای تولید، فضای گلخانه‌ای ایجاد کرد
هاشمی تاکید کرد: برای یک مدت زمان مشخص و با برنامه ریزی معینی باید حمایت منطقی از تولیدات داخلی صورت بگیرد و این موضوع چیز غریبی نیست اما نباید تا ابد ادامه داشته باشد چرا که در این صورت یک فضای گلخانه‌ای برای تولید ایجاد می‌شود و انگیزه برای افزایش کیفی و کمی تولید کاهش می‌یابد.
وی افزود: در صنعت نمی‌توانید بدون ایجاد یک فضای رقابتی در مورد کیفیت محصولات خود نظر بدهید. کیفیت محصول زمانی سنجیده می‌شود که در یک فضای رقابتی قرار گرفته باشد و با کالاهای خارجی رقابت کند و تولید کننده بگوید که ضمن حفظ سهم بازار، حضور پایداری در بازارهای صادراتی هم دارد. حمایت بدون قید و شرط قطعاً منجر به ایجاد یک فضای گلخانه‌ای می‌شود.
مدیریت بازار داخلی خودش یک نوع حمایت است
همچنین سید مهدی طغیانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: در حال حاضر واردات لوازم خانگی کره‌ای به کشورمان ممنوع شده است اما باید زمان آن هم مشخص باشد تا تولیدکننده داخلی بداند که برای مثال این محدودیت تا دو سال آینده است و تا ابد نیست.
وی ادامه داد: تولیدکننده داخلی نباید تصور کند که تا ابد انحصار تولید لوازم خانگی را در دست دارد و اگر هر کالای بی‌کیفیتی هم وارد بازار کند، اتفاق خاصی برایش نمی‌افتد.
طغیانی تاکید کرد: مدیریت بازار داخلی خودش یک نوع حمایت است اما باید این حمایت به صورت معقولانه، منطقی و پلکانی باشد تا از این طریق، تولیدکنندگان ما برای تولید لوازم خانگی باکیفیت با یکدیگر رقابت کنند.
