دولت آینده در صورت شکست یا موفقیت مذاکرات برجامی با شرایط کاملاً متفاوتی مواجه خواهد شد که نحوه برخورد با آنها می‌تواند کشور را به سمت توسعه، پوپولیسم یا حتی ونزوئلایی شدن سوق دهد.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران معتقد است: اگر تیم اقتصادی دولت جدید به دنبال موفقیت در اجرای سیاست‌های اقتصادی است، باید برای دو معضل اساسی اقتصاد ایران یعنی تورم و فساد برنامه عملیاتی و نه تخیلی داشته باشد.
فریال مستوفی در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران با اشاره به روی کار آمدن دولت سیزدهم از دو هفته دیگر می‌گوید: رئیس جمهور یک فرد است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم یک فرد تمام مشکلات کشور را ظرف چهار سال خدمتش حل کند. بنابراین در مواجهه با دولت جدید ابتدا باید توقعات خود را واقعی کنیم.
رئیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران ادامه می‌دهد: متاسفانه وضع بد اقتصادی که از دهه‌های گذشته تا حالا در کشور ادامه دارد یکی به دلیل عدم مدیریت درست اقتصادی در دوره‌های گذشته و دیگری هم به دلیل مشکلات خارجی بوده است. تحریم‌ها و ارتباط نداشتن با جامعه بین‌الملل مشکلاتی را برای اقتصاد کشور به وجود آورده و در حال حاضر چندین سال است که اقتصاد ما در رکود تورمی به سر می‌برد.
او معتقد است: بدترین حالت اقتصاد برای کشور این است که رکود به همراه تورم ایجاد شود. بنابراین ما نمی‌توانیم توقع معجزه از رئیس جمهور جدید داشته باشیم؛ اما با این حال ترکیب کابینه و تیم اقتصادی رئیس جمهور جدید می‌تواند در بهبود این شرایط بسیار مهم باشد.
مستوفی با یادآوری این نکته که ایران در تازه‌ترین گزارش‌ها به عنوان چهاردهمین کشور ثروتمند دنیا معرفی شده است، ادامه می‌دهد: اینکه کشوری به ثروتمندی ایران، امروز به اینجا یعنی تورم بالا و بیکاری فراوان و اشتغال پایین رسیده، عدم مدیریت درست اقتصادی کشور را نشان می‌دهد. این هم مربوط به یک دوره نبوده و دوره‌های مختلف این وضعیت را ایجاد کرده است.
او بر همین اساس تاکید می‌کند: اولین کاری که رئیس جمهور باید انجام دهد کنار هم قرار دادن درست افراد در کنار هم به عنوان تیم اقتصادی اوست. این تیم علاوه بر اینکه باید بر اساس شایستگی‌های آکادمیک و تجربی افراد انتخاب شده و معیارهای سیاسی در انتخاب آنها دخیل نباشند، باید با یکدیگر اتحاد داشته و بدون اختلاف یک برنامه‌ریزی درست را قدم‌به‌قدم پیش ببرند.»
مستوفی مقصود خود را از برنامه‌ریزی درست اینطور توضیح می‌دهد: درست است که ما همیشه در کشورمان از برنامه‌ریزی صحبت می‌کنیم اما این برنامه‌ریزی‌ها همیشه در حد یک نوشته باقی‌مانده و هیچ وقت عملیاتی نمی‌شوند. چراکه در تدوین آنها بیشتر جنبه‌های پوپولیستی را در نظر می‌گیریم و در واقع محصول کارمان شعارگونه هستند تا عملیاتی.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران بر همین اساس معتقد است ارائه برنامه‌های عملیاتی و نه تخیلی، از مهم‌ترین وظایف تیم اقتصادی دولت است: باید سعی کنیم طرح‌هایی بدهیم که با وضع موجود ما عملیاتی شوند. به عنوان مثال در برنامه ششم توسعه در زمانی که ما با تحریم‌ها روبرو بودیم و روابط بین‌المللی مخدوش بود هدف‌گذاری رشد اقتصادی 8 درصدی و جذب 50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی (15 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم به اضافه سرمایه‌گذاری فاینانس) تخیلی بود.
مستوفی می‌افزاید: زمانی که روابط بین‌المللی ما با دنیا قطع است چطور انتظار انجام فاینانس داریم؟ زمانی که هنوز به FATF نپیوسته‌ایم و یا سیستم بانکی ما هنوز در حال اجرای بازل یک است در حالی که در دنیا بازل سه را اجرا می‌کنند ما چطور انتظار داریم که رشد اقتصادی 8 درصدی داشته باشیم و سرمایه خارجی جذب کنیم. بنابراین باید برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری واقعی داشته باشیم که با شرایط موجود امکان تحقق داشته باشند.
او که تورم و فساد را دو بیماری مهم اقتصاد امروز ایران می‌داند معتقد است: تورم ام‌المرض است. کشورهایی که از نظر اقتصادی از ما بدتر هستند هم توانسته‌اند تورمشان را کنترل کنند. مثلاً عراق یا افغانستان تورمشان زیر 5 درصد است. یا مسئله دیگر اقتصاد ما فساد است. متاسفانه فساد در کشور ما نهادینه شده است. تا زمانی که از بالا مسئله فساد حل نشود به تمام سطوح مختلف کشیده خواهد شد. بنابراین تیم اقتصادی دولت باید برنامه عملیاتی برای تورم و فساد داشته باشند.
رئیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران می‌گوید: حالا دو سناریو پیش روی ما قرار دارد. اول اینکه مذاکرات برجام به نتیجه برسد و تحریم‌های اقتصادی مثل صادرات نفت و سیستم بانکی رفع شده و پول‌های فریز شده آزاد شوند. در این صورت دولت جدید چه برنامه‌ای برای آنها خواهد داشت. نظر من این است که این پول‌ها با برنامه‌ریزی درست باید روی کارهای مولد سرمایه‌گذاری شوند. نه اینکه دوباره آن را هزینه کنیم و برای اینکه قیمت ارز را با اهداف پوپولیستی پایین بیاوریم به بازار تزریق کنیم تا نرخ ارز را پایین بیاوریم.
او می‌افزاید: برای صادرات نفتی باید قیمت ارز در سطحی باشد که برای صادرکننده صرف کند. اگر قیمت ارز را پایین بیاوریم صادرات ما نمی‌تواند رقابت‌پذیر باشد. اما کار پوپولیستی این است که پول‌ها به بازار تزریق کنند تا قیمت ارز را از واقعیت موجود پایین‌تر بیاورند. این ممکن است در کوتاه مدت برای افراد جالب باشد اما در درازمدت وقتی انگشت از روی فنر قیمت ارز برداشته شد این قمیت دوباره به‌جای خود برگشته و حتی با شدت افزایش خواهد یافت.
مستوفی می‌گوید: سناریوی دوم این است که برجام به نتیجه نرسد. نه تحریم‌های نفتی رفع شوند و نه مسئله پیوستن ما به سیستم‌های بانکی حل شود. در این صورت تیم اقتصادی دولت جدید چه برنامه‌ای برای این موضوع خواهد داشت. طبیعی است در این شرایط درآمد ما محدود خواهد بود.
او ادامه می‌دهد: در سال گذشته درآمد نفتی ما فقط 9 میلیارد دلار بوده است. آن‌هم در شرایطی که پیش از تحریم‌های آمریکا ایران حدود 100 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت. آیا کشوری با 85 میلیون جمعیت می‌تواند با این رقم‌ها ادامه دهد تیم اقتصادی دولت باید به طور شفاف برنامه خود را برای مواجهه با این وضع بگوید. آیا دولت جدید هم قرار است به سمت استقراض از بانک مرکزی برود؟ البته که نتیجه این رویکرد ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران است. اما آیا دولت جدید حاضر است مسئولیت آن را بپذیرد؟
