در ۳۰ سال آینده نه تنها نزدیک به نیمی از جمعیت کشور در سنین 60 سال به بالا قرار خواهند داشت بلکه با پدیده زنانه شدن سالمندی نیز مواجه خواهیم شد.

 طبق گزارش اخیر مرکز آمار ایران، تحولات جمعیت سالمند کشور در یک قرن اخیر نشان دهنده دو تغییر مهم در این جمعیت است. اول آهنگ روزافزون رشد جمعیت سالمند و دوم پیشی گرفتن تعداد سالمندان زن.

بر اساس این گزارش، در سال 1335 تنها 10 درصد از جمعیت کل کشور در سنین 60 ساله و بیشتر بوده اند اما با گذشت زمان سهم جمعیتی آنها رو به افزایش گذاشته به گونه ای که انتظار می رود در سال 1430 تقریبا نیمی از جمعیت یعنی 45 درصد از آن در سنین 60 سال و بالاتر باشند. در حال حاضر حدود 15 درصد از جمعیت کشور را سالمندان بالای 60 سال تشکیل می دهند.

به علاوه بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران ترکیب جمعیت سالمند کشور زنانه خواهد شد. یعنی اگرچه در فاصله سال‌های 1335 تا 1390 تعداد زنان و مردان سالمند 65 ساله و بیشتر تقریبا برابر و یا نزدیک به هم بوده است اما از سال 1395 به بعد جمعیت زنان سالمند از مردان سالمند پیشی گرفته به گونه ای که انتظار می رود در سال 1430 این شکاف به رقمی بالغ بر 1.2 میلیون نفر (به نفع زنان) برسد.

بنابر اعلام معاون بهداشت وزیر بهداشت، نرخ رشد سالانه جمعیت در سال ۹۸ به ۰.۹۶ رسید و درحال حاضر هم رشد جمعیت در کشور منفی شده است. نمایندگان مجلس اسفندماه سال گذشته با درخواست تعدادی از نمایندگان برای بررسی طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در کمیسیون مشترک و اجرای موقتی آن برای 7 سال موافقت کردند تا شاید هر چه سریعتر بتوانند روند باروری در کشور را صعودی کنند. اما بخش‌هایی از این طرح از جمله حذف غربال‌گری زنان باردار و همینطور دشوار کردن مراحل سقط‌درمانی آنچنان اعتراض‌برانگیز شد که شورای نگهبان این طرح را دوباره به کمیسیون بازگرداند.

طبق مصوبه اولیه کمیسیون مشترک جوانی جمعیت مجلس، در این طرح برای افزایش باروری مشوق‌هایی همچون پرداخت ودیعه مسکن مشروط به قرارداد رسمی اجاره برای دانشجویان متاهل فاقد مسکن غیر کارمند دولت، مکلف شدن بانک مسکن به پرداخت وام خرید و ساخت و جعاله مسکن برای خانواده‌های دارای حداقل سه فرزند زیر ۲۰ سال سن با سقف دو برابر مصوب سایرین، برخورداری یک پایه یا گروه تشویقی برای کارمندانی که صاحب فرزند سوم تا پنجم می شوند، افزایش مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوق العاده های مرتبط، ممنوعیت اجبار شیفت شب برای مادران شاغل باردار و دارای فرزند شیرخوار تا دو سال و پدران صاحب نوزاد تا سه ماه، اعطای دورکاری حداقل چهار ماه در دوران بارداری برای مادران شاغل، موافقت مراکز آموزش عالی با تقاضای کتبی مادران باردار برای مرخصی یک نیمسال تحصیلی پیش از زایمان و تقاضای مادران باردار یا دارای فرزند زیر سه سال برای آموزش مجازی یا غیر حضوری تا ۵۰ درصد از واحدهای دروس نظری، حمایت از شرکت های دانش بنیان به جهت تولید اقلام درمان ناباروری، تحت پوشش بیمه قرار دادن کلیه مادران فاقد پوشش بیمه ای در طول بارداری و شیردهی و کودکان تا سن پنج سال و... در نظر گرفته شده بود.

همچنین مطابق با این طرح عقیم‌سازی و هرگونه خرید و فروش و توزیع اقلام مرتبط با پیشگیری از بارداری و کارگذاشتن اقلام پیشگیری در شبکه بهداشت و درمان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ممنوع شده و وزارت بهداشت مکلف شد دستورالعمل مواردی را که بارداری خطر جانی برای مادر دارد را تهیه و با تصویب ستاد عالی جمعیت اجرایی کند.

با همه این‌ها باید دید چنین مشوق‌ها و طرح‌هایی در شرایط بغرنج اقتصادی فعلی می‌تواند منجر به افزایش باروری در میان زوج‌های ایرانی شود یا خیر.