شیوه‌نامه اجرایی پرداخت مشوق‌های صادراتی، موضوع ماده ۴ بسته حمایت از صادرات غیرنفتی سال ۱۴۰۰ در ۱۱ سرفصل ابلاغ شد. منابع پیش‌بینی‌شده برای پرداخت مشوق‌های صادراتی در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کشور، شامل ۷۶۰ میلیارد تومان از ردیف‌های بودجه‌ای و ۱۹۰ میلیارد تومان از محل درآمدهای حاصل از حقوق ورودی جهت تامین مالی یارانه حمل و نقل هوایی صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه و اتحادیه اوراسیا است. البته پرداخت مشوق‌های صادراتی در سقف اعتبارات تخصیصی و با توجه به دو اولویت برگشت ارز حاصل از صادرات و حمایت از زیرساخت‌های صادراتی در سال جاری استمرار خواهد داشت.
براساس شیوه‌نامه بسته تشویقی سال جاری، با توجه به محدویت منابع تخصصی و با هدف استفاده بهینه و حداکثری صادرکنندگان از مشوق‌های صادراتی مندرج در بسته حداکثر مشوق پرداختی به هر یک از صادرکنندگان ۱۰میلیارد ریال تعیین شده است. در این بسته صرفا صادرکنندگان نمونه سال‌های ۱۴۰۰- ۱۳۹۸ و دارندگان مدال افتخار که بیش از ۹۰ درصد تعهدات ارزی خود در سال ۱۴۰۰ در زمان تشکیل پرونده را ایفا کنند، مشمول دریافت مشوق صادراتی به میزان ۱۰ درصد بیشتر نسبت به سایر صادرکنندگان در هر یک از برنامه‌های مورد تایید تا سقف ذینفع واحد ۱۵ میلیارد ریال خواهند بود.
سازمان توسعه دولت دوازدهم درحالی بسته حمایت از توسعه صادرات را تدوین و ابلاغ کرد که به باور بخش خصوصی بسته‌های حمایت از صادرات به دلیل عدم تامین منابع، فاقد کارآیی است. به گفته فعالان اقتصادی در سال‌های گذشته، ردیف‌های یک هزار میلیارد تومانی یا ۷۰۰ میلیارد تومانی نیز برای صادرات در بودجه لحاظ شده، اما در عمل از این محل، کمتر از ۵٠ میلیارد تومان در اختیار سازمان توسعه تجارت قرار گرفته است و این یعنی کمتر از دو درصد بودجه مصوب. براین اساس نیز صادرکنندگان امید چندانی به حمایت دولت از ردیف بودجه‌ای سال جاری برای صادرات ندارند.
برنامه‌های حمایتی و تشویقی
بسته حمایت از صادرات غیرنفتی سال ۱۴۰۰ اواسط تیرماه توسط معاون اول رئیس‌جمهور وقت ابلاغ شد. به دنبال این رویداد سازمان توسعه تجارت ایران موظف بود ظرف دو هفته دستورالعمل این بسته را تهیه کند. روز گذشته باتوجه به مفاد بسته حمایت از صادرات غیرنفتی سال ۱۴۰۰، ابلاغی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی و در راستای اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، همچنین در چارچوب برنامه ملی پیشبرد برون‌گرایی اقتصاد و در جهت تحقق بند ۱۰ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، در خصوص حمایت همه‌جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات، افزایش حجم و تنوع محصولات و خدمات صادراتی با اولویت ۱۵ کشور همسایه و اتحادیه اوراسیا و کشورهای چین، هند، سوریه و لبنان و همچنین حمایت از زیرساخت‌های صادراتی و توسعه فعالیت‌های ترویجی و بازاریابی خارجی، شیوه‌نامه اجرایی پرداخت مشوق‌های صادراتی سال ۱۴۰۰ جهت اجرا از سوی سازمان توسعه تجارت ایران ابلاغ شد.
براساس شیوه‌نامه سازمان توسعه تجارت، برنامه‌های حمایتی و تشویقی توسعه صادرات غیرنفتی کشور موضوع ماده ۴ بسته حمایت از صادرات غیرنفتی سال ۱۴۰۰ شامل پرداخت تمام یا بخشی از هزینه‌های صدور و بازاریابی کالاهای تولیدی-صادراتی و خدمات متناسب با تامین منابع، مشتمل بر برنامه‌های حمایتی و تشویقی است.
براساس این گزارش، پرداخت کمک‌هزینه دارای ۱۱ سرفصل است که اطلاعات آن در جدول مندرج در گزارش قابل رویت است. نحوه و چگونگی تشکیل پرونده و بررسی درخواست‌های رسیده توسط دبیرخانه کارگروه تدوین و پس از تصویب کارگروه مشوق‌های صادراتی و اطلاع‌رسانی از طریق پورتال رسمی سازمان توسعه تجارت ایران لازم‌الاجرا خواهد بود.
فرآیند پرداخت مشوق‌های صادراتی
براساس شیوه‌نامه اجرایی پرداخت مشوق‌های صادراتی، فرآیند پشرداخت مشوق‌های صادراتی در چهار بند مطرح شده است. بند یک ارائه گزارش کارشناسی بررسی پرونده متقاضیان دریافت مشوق‌های صادراتی شامل پیشنهاد میزان بهره‌مندی از حمایت توسط دبیرخانه کارگروه است.
بر اساس بند دوم، بررسی گزارش دبیرخانه کارگروه و ممیزی میزان حمایت اعلامی و در نهایت تایید یا رد آن توسط کارگروه انجام خواهد شد. بند سوم نیز به ارسال صورتجلسه پرداخت مشوق صادراتی با تایید نهایی رئیس کل سازمان توسعه به معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان و پرداخت مشوق مربوطه بر اساس مقررات مالی و محاسباتی اختصاص دارد.
این شیوه‌نامه تاکید می‌کند، دبیرخانه سازمان توسعه تجارت موظف است نسبت به ارسال اساسنامه واحدهای تاییدشده دریافت مشوق‌های صادراتی به معاونت توسعه مدیریت و منابع اقدام کند. مدارک ارسالی نیز شامل فهرست سهامداران یعنی آخرین تغییرات در مورد اشخاص حقوقی و همچنین شماره شبای متقاضیان تاییدشده و روزنامه رسمی است. در بخش دیگر این شیوه‌نامه اعلام می‌شود، معاونت توسعه مدیریت و منابع سازمان، موظف است حداکثر ۱۰ روز کاری بعد از دریافت تاییدیه رئیس کل سازمان، نسبت به پرداخت مشوق‌های صادراتی براساس مبالغ اعلامی از سوی کارگروه اقدام کند. همچنین موظف است در ضمن گزارش پرداخت‌ها تصویر اسناد بانکی واریز به حساب متقاضیان را به صورت منظم و دوره‌ای هر هفته جهت اطلاع‌رسانی ذینفعان به دبیرخانه کارگروه ارسال کند.
در این شیوه‌نامه آمده است، پرداخت یارانه سود تسهیلات بانکی در حوزه اعتبارات صادراتی با اولویت پرداخت به زیرساخت‌های صادراتی براساس قرارداد عاملیت منعقده سازمان با بانک‌های عامل صورت می‌پذیرد. براساس دستور العمل پرداخت مشوق‌های صادراتی، با توجه به محدویت منابع تخصصی و با هدف استفاده بهینه و حداکثری صادرکنندگان از مشوق‌های صادراتی مندرج در بسته حداکثر مشوق پرداختی به هر یک از صادرکنندگان ۱۰ میلیارد ریال تعیین می‌شود. این شیوه‌نامه تاکید می‌کند، بسته حمایتی پرداخت مشوق‌های موجود در این شیوه‌نامه صرفا در سقف اعتبارات تخصصی در سال ۱۴۰۰ مجاز بوده و بیش از میزان اعتبار وصول‌شده تعهدی برای سازمان ایجاد نمی‌کند. همچنین تاکید شده، تشکیل پرونده و رسیدگی به درخواست متقاضیان مشوق‌های صادراتی پس از وصول اعتبارات مشوق‌های صادراتی تامین تخصیص وجه صورت خواهد گرفت.
تبصره بعدی این شیوه‌نامه اشاره دارد، ارائه مدارک و مستندات مربوط به مشوق‌های صادراتی به سازمان به منزله تعهد سازمان مذکور جهت پرداخت مشوق‌های صادراتی نیست. در این شیوه‌نامه همچنین تاکید شده، شرکت‌ها و موسسات صادرکننده کالا و خدمات موضوع ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور یعنی شرکت‌های دولتی یا شرکت‌هایی که بیش از ۵۰ درصد سهام آنها دولتی است؛ مشمول دریافت مشوق‌های این شیوه نامه نخواهند بود.
